هود لامینار آزمایشگاهی
این نوع هودها که به طور معمول جهت کشت سلولهای یوکاریوت استفاده می شوند، به هیچ عنوان کارکنان یا فضای آزمایشگاه را حفاظت نمی کنند. در این نوع هودها جریان پاکیزه ای از هوا به صورت افقی (و گاه عمودی) از داخل به خارج می وزد و سبب حفاظت قابل توجه نمونه از آلوده شدن می گردد. هنگام کار با این هودها بهتر است به نکات زیر توجه شود: – از کارکردن با مواد شیمیایی یا زیستی خطرناک خودداری شود. – آیروسل ها و ذرات تولید شده توسط یک نمونه آلوده، مستقیما به فرد یا محیط آزمایشگاه منتقل می گردند. – ذرات آلرژن و آیروسل های عفونت زا ایجاد شده توسط کشت های سلولی ممکنست سبب آلودگی افراد شوند.
موارد ایمنی کار با هود لامینار آزمایشگاهی:
هود را حداقل ۵-۳ دقیقه قبل از شروع به کار روشن کنید تا هوای داخل هود تخلیه شود.
قبل از شروع به کار لامپ UV را خاموش کرده و لامپ فلورسنت را روشن کنید. و در پایان کار برعکس لامپ UV را روشن کرده و لامپ فلورسنت را خاموش کنید.
سطح کار، سطح داخلی پنجره هود و سطوح تمام ظروف مواد و لوازمی که در داخل هود قرار دارند را با یک محلول ضدعفونی کننده مناسب تمیز کنید.
از مناسب بودن محل قرارگیری دستها و مواد در داخل کابینت مطمئن شوید تا از پس زدن هوا پیشگیری شود.
از حرکت هوا از محیط تمیز به سمت محیط آلوده داخل هود اطمینان حاصل نمایید.
موادی را که میخواهید از داخل هود خارج کنید آلوده نکنید.
چیزی را در قسمت بالایی هود قرار ندهید.
هودهای میکروبی و کشت سلول
مطمئن شوید که محیط داخل هود از کار قبلی تمیز شده است. برای اطمینان بیشتر یکبار دیگر به طور کامل داخل هود را با الکل ۷۰ درصد با دستمال بدون کرک پاک کیند.
به مدت حداقل ۱۵ دقیقه چراغ UV داخل هود را روشن نمائید (مرطوب بودن سطح داخل هود با الکل اثر اشعه را بیشتر می‌نماید. این نکته بسیار دارای اهمیت است که اثرUV محیط باید کاملاً تاریک باشد).
بعد از خاموش کردن چراغ UV هود را روشن نموده و ۱۵ دقیقه صبر نماید.
اعتماد به عمل فیلتراسیون هوا در جهت مؤثر هودها کمی قابل تأمل است و همیشه درصدی خطا وجود خواهد داشت. بنابراین هودها هرگز نمی‌توانند به طور کامل و ۱۰۰% مؤثر بوده ولی می‌توانند احتمال آلودگی را به میزان بسیار زیادی کاهش دهند، در نتیجه وجود هوای تمیز با تهویه مناسب در اتاق یا آزمایشگاهی که این هودها کار گذاشته شده‌اند و سایر تمهیداتی نظیر استفاده صحیح ، کنترل و تعویض بموقع فیلترها و جلوگیری از انتشار و پخش گرد و غبار در آزمایشگاه از عواملی است که می‌تواند ضریب اطمینان عملکرد این هودها را بالا برد.
جهت رسیدن به حداکثر راندمان کاری و اطمینان مستمر از عملکرد یک هود، کنترل مرتب آن بسته به شرایط استفاده تعداد استفاده کننده‌ها لازم و ضروری است.
هودهای مذکور باید درمحلی ایزوله و جدا از سایر قسمت‌های آزمایشگاه و جریانات شدید هوائی گاز گذاشته شوند (دور از دربها, پنجره‌ها، هواکش‌ها، خنک‌کننده‌ها و همچنین بدور از رفت و آمدهای زیاد کارکنان)
برنامه‌های مدون تمیز نمودن و ضدعفونی کردن هود از مواد بسیار ضروری است.
جهت جلوگیری از هرگونه رفت و آمدهای اضافی در هنگام کار، وسایل و مواد مورد احتیاج را قبلاً در اتاق کشت و در کنار هود آماده نمائید.
۹- از جمع نمودن وسایل در زیر هود برای جلوگیری از ایجاد اختلال در جریانات هوائی خودداری کنید.
۱۰- تمام وسایلی که لازم است به داخل هود برده شوند باید با الکل ضدعفونی شوند و بخوبی با یک دستمال تمام سطوح وسایل و ظروف با الکل تمیز گردند.
۱۱- هرگز از وسایلی که مربوط به اتاق کشت نمی‌باشد استفاده نکنید همچنین وسایل اختصاصی مربوط به اتاق کشت را نیز برای کارهای دیگر به کار نبرید.
۱۲- از کار کردن همزمان با نفر دیگر در مواقع غیر لازم خودداری کنید . تعداد عاملین بیشتر نیاز به وسایل بیشتر بوده و باعث ایجاد اختلال در جریان هوائی می‌شود.
۱۳- ناحیه مجاز در زیر هودهای ۱۰ سانتی متر پس از منفذها مکش هوا در جلوی هود است .
۱۴- از انجام حرکات سریع و ناگهانی دستها در داخل هود خودداری کنید.
۱۵- پوشیدن دستکش‌های لاتکس در هنگام کار ضروری است زیرا می‌توانید به راحتی این دستکش‌ها را به علت نداشتن خلل و فرج با الکل ضدعفونی کنید و متعاقباً الکل برای دستها نیز ضرری بدنبال نخواهد داشت.
۱۶- در صورت ریخته شدن مواد و محیط‌های کشت حتماً ناحیه مزبور را بلافصله با دستمال آغشته به الکل خوب تمیز و پاک کنید.
۱۷- پس از اتمام کار تمام فضای داخل و سطوح را با الکل ۷۰ درصد تمیز کنید.
۱۸- در مواقعی که از هود استفاده نمی‌کنید حتماً درب پائین را ببندید . بسته بودن درب اتاق کشت نیز بسیار مهم است.
۱۹- جدا نمودن هودها برای فعالیتهای مختلف بسیار ضروری است.
۲۰- در مواردی که با مواد سیتوتوکسیک کار می‌کنید استفاده از عمل تدخین یا دودزدائی (Fumigation) با یکی از مواد ضدعفونی کننده مانند فرمالین مناسب است.
۲۱- روپوش آزمایشگاهی باید از جنسی باشد که از خود فیبرهای کمتری را آزاد کند تا وارد هود نشود.
۲۲- به دلیل استفاده از انواع رده‌های سلولی درکشت سلول که ممکن است میزبان طبیعی یا آلوده به میکروارگانیسم‌های خطرساز باشند حتماً وسایل مصرفی و زباله‌های باقی مانده محیط یا Reagent را بطور جداگانه اتوکلاو نماید و از انباشته شدن آنها در اتاق کشت خودداری کنید.
الزامات نصب و راه اندازی هود لامینار آزمایشگاهی
الزامات زیر برای عملکرد صحیح هودهای بیولوژی ضروری هستند:
۱. محلی در آزمایشگاه که دور از جریان هوا و یا سیستم تهویه باشد. همچنین، هودهای بیولوژی نباید در کنار هودهای دیگرمثل هود مواد شیمیایی نصب شود.
۲. یک رابط الکتریکی و لوازم جانبی کنترل و ایمنی، پریز برق با سیم زمین.
۳. میز محکم و تراز متناسب با وزن هود که به کاربر اجازه کاربری آسان را بدهد. ارتفاع میز باید مناسب باشد.
۴. صاف و تراز بودن زمین برای قرارگرفتن هود ضروری است.
۵. باید اطراف هود فضای آزاد وجود داشت هباشد. ارتفاع اتاق باید مطابق و متناسب با ارتفاع اتاق توصیه شده توسط سازنده باشد تا هود بدون هیچ مانعی کارکند.
۶. هود نوع B باید به ابزارهایی مانند دریچه تنظیم کننده که جریان هوا را کنترل و تنظیم میکند، مجهز باشد. همچنین یک کانال کشی بیرونی داشته باشد.
۷. اتصالات گاز باید در مجاورت هود باشد تا ارتباط لازم به دریچه های تنظیم را فراهم کند.
۸. عملکرد هود باید سالانه تأیید شود تا از انطباق آن با دستورالعمل NSF49 اطمینان حاصل گردد.
استفاده از هود میکروبی هود لامینار آزمایشگاهی
استفاده صحیح از هودهای میکروبی با روش های زیر حاصل می شود:
هر کاری که باید در هود انجام شود، از قبل برنامه ریزی و طراحی نمایید. روش کار و وسایل مورد استفاده را معین کنید.زمان مورد نیاز را با پرسنل دیگر آزمایشگاه تنظیم کنید تا از تداخل کاری جلوگیری شود.
کلید هود را روشن کنید. اگر لامپ UV روشن است، آن راخاموش کنید. لامپ فلورسنت و هواکش هود را روشن و از آزادبودن شبکه های هوا در عقب و جلو هود مطمئن شوید. سطح میز کار را آماده کنید و پیش از کار، هود را به مدت حداقل ۱۵ دقیقه روشن نمایید.
دست و ساعدها را با صابون ضدعفونی کننده بشویید. درصورت لزوم، برای پوشیدن لباس محافظ )روپوش یا کت آزمایشگاه با آستین بلند، محافظ چشم و دستکش( اقدام نمایید. سطح داخلی هود را با اتانول ۷۰ % یا ماده ضدعفونی کننده دیگر آماده کنید. سپس هواکش داخل هود ایمنی را روشن کنید.
فقط لوازم و موادی که برای آزمایش استفاد ه می شوند، داخل هود ایمنی قراردهید. محل تمیز و آلوده هود را شناسایی کنید و وسایل را طوری بچینید که مواد تمیز و استفاده شده کنار هم قرارنگیرند و یا مانع شبکه های هوا در جلو و عقب هود نشوند. کیسه حاوی مخاطرات زیستی، ظروف حاوی مواد ضدعفونی کننده برای قراردادن پی پت ها، و یک ظرف دیگر برای وسایل تیز و برنده در هود ایمنی داشته باشید. وقتی تمام وسایل مورد نیاز آماده شد، اجازه دهید هوا به مدت ۳ تا ۵ دقیقه در هود ایمنی جریان داشته باشد تا از انباشته شدن ذراتی که در مرحله قراردادن وسایل در هود ایمنی به وجود آمده است، جلوگیری شود.
کار را شروع کنید. مواد را در فاصله ۱۰ سانتیمتری شبکه جلویی کابینت نگه دارید و سعی کنید فعالیتهای پرخطر را در قسمت عقب سطح کار هود ایمنی انجام دهید. داخل هود ایمنی از فندک یا شعله استفاده نکنید؛ این ابزارها لایه های جریان هوای داخلی را مختل ساخته و باعث سوختن فیلترها می شوند. از بیرون آوردن دست ها تا زمانی که مراحل آزمایش تمام نشده و مواد آلوده و خطرناک در کیسه یا ظر فهای ایمنی قرا رنگرفته اند، خودداری نمایید.
داخل هود ایمنی را تمیزکنید و در پایان جریان هوا را به مدت۳ تا ۵ دقیقه روشن نگهدارید.
سطح تمام مواد و وسایلی را که در تماس با مواد بیولوژی است، تمیز و ضدعفونی کنید. برای این منظور، از اتانول ۷۰ % و یا هر مایع ضدعفونی کننده مناسب استفاده نمایید و منتظر بمانید تا خشک شود. سطح هود ایمنی را نیز ضدعفونی کنید. درِ ظر فها را پیش از بیرون آوردن از داخل هود ایمنی ببندید و وسایل را به محلهای اولیه برگردانید)انکوباتور، اتوکلاو و غیره(.
دستکش ها و وسایل حفاظت شخصی را با توجه به دستورالعمل مورد استفاده در آزمایشگاه جمع آوری کرده، دوربریزید و در خاتمه دستها را با صابون و آب فراوان بشویید.
سیستم تهویه هود ایمنی و لامپ فلورسنت را خاموش کنید. پنجره جلو را ببندید و لامپ UV را روش ننمایید.
نکته: در صورت مشاهده نشتی و یا ریختن مواد در حین استفاده، هود نباید خاموش شود و تمام وسایل و اشیای آلوده باید ضدعفونی شوند. انجام این مراحل سبب عدم انتشار آلودگی خواهدشد.
پیش از انجام هر نوع اقدام نگهداری مانند بازکردن قسمت های داخلی هود و یا هرکدام ا ز مراحل زیر، هود ایمنی باید ضدعفونی شود:
تعویض فیلترها.
انجام آزمایش داخل هود.
پیش از انجام آزمایش های تأییدی ۱، زمانی که هودایمنی با عوامل بیولوژی گروه خطر سطح ۲ یا ۳ مورد استفاده قرار گرفته است.
پیش از جاب هجایی هود به محل دیگر.
پس از ریختن مواد با سطح آلودگی بالا. بهترین و مناس بترین روش ضدعفونی باید توسط فرد مسئول ایمنی صنعتی وخطرهای شغلی تعیین شود.
نگهداری معمول هود لامینار آزمایشگاهی
هشدار: نگهداری قسمت های داخلی هود ایمنی باید فقط توسط فرد آموز شدیده صورت گیرد. برای این منظور، قبلاً هود باید ضدعفونی و وسایل حفاظتی پرسنل نیز استفاده شود.
روش نگهداری کلی هو دهای ایمنی ساده است. روش معمول و تواتر آن در زیر توضیح داده شده است:
تواتر: هفتگی
۱. سطح داخلی و سطح کار هود را با الکل اتیلیک ۷۰ % ضدعفونی کنید.
۲. با محلول تمیزکننده معمولی پنجره جلو و سطح لامپ UV ر ا تمیزکنید.
۳. بادقت خواند ههای مونومتر را کنترل کنید که ممکن است نمایانگر فشار کم درون فیلتر باشد. عدد مونومتر و تاریخ کنترل را در دفترچه مخصوص این کار ثبت نمایید.
تواتر: ماهانه
۱. سطح خارجی هود مخصوصاً قسمت جلو و بالای آن را با یک دستمال مرطوب تمیزکنید.
۲. قسمت های پا یین هود را با الکل ۷۰ % و یا هر مایع ضدعفونیکننده مناسب تمیزکنید.
۳. پیچ های کنترل را بررسی نمایید.
۴.مراحل هفتگی را تکرار نمایید.
تواتر: سالانه
۱. مراحل تأیید عملکرد را براساس استاندارد NSF49 انجام دهید.
۲. شدت جریان لامپ ۳UV را با رادیومتر ۴ کنتر ل و در صورت لزوم جایگزین سازید.
۳. شرایط لامپ فلورسنت را کنترل و درصورت لزوم جایگزین سازید.
۴. روش نگهداری ماهانه را تکرارکنید.
تغییر سطح کار
برای تغییر مکان سطح کار شرایط زیر را درنظر بگیرید:
۱. پیش از اقدام به تغییر، سطح کار را ضدعفونی کنید.
۲. پیچ های قسمت جلوی بدنه میز کار را شل نموده و خارج کنید.
۳. پیچ های قسمت عقب بدنه را شل کنید، ولی خارج نکنید.
۴. میز کار را بلند نموده و جلو بکشید.
۵. قسمت جلوی سطح کار را ضدعفونی کنید.
۶. برای وصل کردن قسمت های جابه جاشده مراحل ذکرشده در
مراحل ۲، ۳ و ۴ را به ترتیب انجام دهید.
تعویض لامپ UV
برای تعویض لامپ UV ، باید مراحل زیر انجام گیرد:
۱. هود را روشنکنید و برای ۵ دقیقه بگذارید کارکند.
۲. پنجره جلو را تا آخرین حد بالاببرید.
۳. قسمت جلوی سطح کار و لامپ UV را ضدعفونیکنید.
۴. اتصال سیم برق هود را خاموشکنید.
۵. اتصال لامپ UV را با چرخش ° ۹۰ قطعکنید. سپس لامپ را جایگز ن نما یید. بعضی از سازندگان لامپ را روی صفحه قسمت جلوی هود ایمنی جاسازی کرد هاند. در این مد لها، لازم است که ابتدا پیچ این صفحه بازشود تا محل جایگزینکردن لامپ تعیین گردد. بعد از بازکردن صفحه جلو، لامپ مطابق مراحل ذکرشده تعویض و جایگزین می شود.
نگهداری تخصصی
درنهایت، هود ایمنی به یک نگهداری تخصصی نیز نیاز دارد. مراحل ذکرشده در پا یین، مراحلی هستند که با توجه به دفترچه راهنمای دستگاه و توسط فرد آموزش دیده باید انجا مشود:
۱. تأیید عملکرد سالانه هود ایمنی باید مطابق با استاندارد NSF49 انجام شود.
۲. تعویض موتور. معمولاً این موتور با سیستم القا و کنترل فرکانس کار میکند و زغال ندارد.
۳. قسمت های تهویه را جایگزین نما یید
۴. فیلتر را جایگزین کنید. زمان تعویض این فیلتر به میزان استفاده از هود ایمنی و سیستم تهویه آزمایشگاه بستگی دارد. اگر سیستم مناسب کنترل گرد و خاک در آزمایشگاه وجود داشته باشد، فیلتر چند سال کارمیکند.
۵. سیستم کنترل الکتریکی تعمیرکنید: آلارم کنترل جریان هوا، وضعیت پنجره و سرعت را کنترل کنید.
۶. شیرهای تنظیم کننده جریان هوا را تمیز و تعمیر نمایید.